اثرات گرسنگی متناوب بر سلامت، سالمندی و بیماری

اثرات گرسنگی متناوب بر سلامت، سالمندی و بیماری-قسمت اول

مطالعات بالینی و آزمایشگاهی نشان می دهند که محدود کردن کالری مصرفی اثر چشم گیری بر روند پیری و طول عمر دارد، خصوصا، الگوهای غذایی که شامل دوره های گرسنگی متناوب و کنترل شده هستند.

به طور معمول بعد از غذا خوردن گلوکز به عنوان منبع انرژی مصرف شده و چربی به صورت تری گلیسرید در بافت آدیپوز ذخیره می شود. در طول گرسنگی، تری گلیسرید ها به اسیدهای چرب و گلیسرول شکسته شده و برای انرژی مصرف می شوند. کبد، اسیدهای چرب را به کتون بادی تبدیل می کند که در طول گرسنگی منبع انرژی برای بسیاری از بافت ها هستند، خصوصا برای مغز.

چندین مطالعه بزرگ در مورد گرسنگی متناوب نشان می دهد، کاهش کالری مصرفی با افزایش کتون بادی ها ارتباط دارد. کتون بادی ها نه تنها منبع انرژی در دوره های گرسنگی، بلکه مولکولهای قوی سیگنالینگ هستند و بر روی سلول ها و عملکرد اندام ها اثر می گذارند. این ترکیبات بیان و فعالیت بسیاری از پروتئین ها را تنظیم می کنند، مانند ژن فاکتور نوروتروفیک مغز که بر سلامت مغز و اختلالات نورودژنراتیو و روانپزشکی اثر دارد.

گرسنگی متناوب و مقاومت در برابر استرس

بیشتر اندام ها با روش های مختلفی به گرسنگی متناوب واکنش نشان می دهند تا بتوانند سازگار شده و هموستاز را حفظ کنند. مواجه ی مداوم در برابر دوره های گرسنگی باعث پایداری این پاسخ های سازگاری و افزایش مقاومت در برابر چالش های بعدی می شود. پاسخ تطبیقی سلول ها به گرسنگی متناوب منجر به افزایش آنتی اکسیدان ها، ترمیم DNA، کنترل کیفیت پروتئین، بیوژنز میتوکندری، کاهش التهاب و نهایتا افزایش مقاومت و عملکرد در برابر طیف وسیعی از عوامل آسیب زننده مانند استرس های اکسیداتیو می شود.

اثر گرسنگی متناوب بر سلامت و سالمندی

یکی از اولین مطالعات آزمایشگاهی درباره اثر گرسنگی متناوب بر طول عمر موش ها نشان داد که life span موش ها تا ۸۰% افزایش یافت. البته این اثر تحت تاثیر جنسیت، سن، عادت غذایی و عوامل ژنتیکی هم بود. متا آنالیز دیگری نشان داد که محدود کردن کالری مصرفی در حداکثر ۲۷% از موش های آزمایشگاهی طول عمر را تا ۴۲% افزایش می دهد.

مداخلات گرسنگی متناوب باعث بهبود چاقی، مقاومت انسولین، چربی خون، فشار خون بالا و التهاب می شود. در یک مطالعه بالینی، افرادی که به مدت ۲۲ روز برنامه گرسنگی متناوب را اجرا کرده بودند، ۲/۵% کاهش وزن، ۴% کاهش بافت چربی و ۵۷% کاهش قند خون ناشتا داشتند.

در مطالعه دیگری، دو گروه خانم (با وزن حدودی صد کیلو گرم) به مدت شش ماه در دو برنامه غذایی شرکت کردند: اولی برنامه ۲ به ۵ (دو روز در هفته کاهش کالری و پنج روز عادی) و دیگری ۲۵% کاهش کالری روزانه. در پایان مطالعه هر دو گروه کاهش وزن داشتند، اما در گروه اول حساسیت به انسولین افزایش بیشتر و اندازه دور کمر کاهش چشمگیرتری داشت.

اثرات گرسنگی متناوب بر سلامت، سالمندی و بیماری-قسمت دوم

اثرات جسمی و شناختی گرسنگی متناوب

گرسنگی متناوب باعث بهبود عملکرد جسمی نیز می شود. برای مثال، یک مطالعه بر روی موش های آزمایشگاهی با وزن مشابه نشان داد، گروهی که گرسنگی متناوب داشتند نسبت به گروهی که دسترسی نامحدود به غذا داشتند، تعادل و هماهنگی بهتر و استقامت بالاتری در دویدن نشان دادند. موش های نر جوانی که ۱۶ ساعت گرسنه بودند، کاهش بافت چربی داشتند در حالی که حجم عضلات کاهش نداشت. دامنه های شناختی حیوانات، مانند یادگیری، حافظه فضایی، حافظه مشارکتی و حافظه در حال کار نیز با این روش بهبود یافت.

در کارآزمایی های بالینی بر روی افراد سالمندی که در دوره های کوتاه محدودیت کالری شرکت کردند، بهبود در حافظه کلامی دیده شد. در یک مطالعه که با مشارکت افراد چاق و دچار اختلال خفیف شناختی (MCI) صورت گرفت، کالری مصرفی افراد به مدت ۱۲ ماه محدود شد. در پایان مطالعه، حافظه کلامی، عملکرد اجرایی و شناخت کلی افراد بهبود یافته بود. اخیرا یک مطالعه بزرگ دیگر نشان داده که محدودیت کالری روزانه به مدت دو سال منجر به بهبود چشمگیر حافظه در حال کار می شود.

کاربرد در بیماری های نورودژنراتیو

مطالعات اپیدمیولوژی نشان می دهند که دریافت انرژی زیاد، بخصوص در میانسالی، باعث افزایش خطر سکته مغزی، آلزهایمر و پارکینسون می شود. شواهد پیش بالینی قوی وجود دارد که گرسنگی متناوب می تواند شروع و پیشرفت بیماری آلزهایمر و پارکینسون را در مدل های حیوانی کاهش دهد. گرسنگی متناوب از طریق تقویت عملکرد میتوکندری، تحریک اتوفاژی، تولید فاکتور نوروتروفیک، دفاع آنتی اکسیدانی و ترمیم DNA می تواند مقاومت نورون ها در برابر استرس را افزایش دهد. همچنین این روش نوروترنسمیشن مهاری GABA را تقویت می کند که می تواند مانع از تشنج و excitotoxicity شود.

ملاحظات بالینی

پزشکان می توانند به بیماران توصیه کنند که به تدریج و طی یک دوره چند ماهه، بازه زمانی غذا خوردن را کاهش دهند تا به هدف روزانه ۱۶ تا ۱۸ ساعت گرسنگی برسند.

در روش دیگر، می توانند الگوی  گرسنگی متناوب را اجرا کنند به این صورت که در ماه اول، یک روز در هفته ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ کالری استفاده شود و در ماه دوم به دو روز در هفته برسد، و به دنبال آن در ماه سوم، کالری مصرفی در آن دو روز به ۷۵۰ و در نهایت در ماه چهارم به ۵۰۰ کالری برسد.

برای اطمینان از برآورده شدن نیازهای تغذیه ایی بیمار، پایش منظم و مشورت با متخصص تغذیه ضروری است.