بیش فعالی بزرگسالی، آشوبی پنهان
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) حدود پنج درصد از کودکان را تاحت تاثیر قرار می دهد و نزدیک به نیمی از آنها این علائم را در بزرگسالی نیز با خود حمل می کنند. شایع ترین علامت این اختلال، کمبود توجه است. این یعنی مشکل در تمرکز، براحتی پرت شدن حواس، احساس دشواری در گوش دادن به دیگران هنگام مکالمه، غفلت از جزئیات و به پایان نرساندن کارها و پروژه ها که همه ی اینها فراتر از تنها توجه نکردن هستند.
از طرفی دیگر این افراد ممکن است دارای تمرکز بیش از حد(hyper focus) باشند. هنگامی که فرد بیش فعال به موضوعی علاقه مند است و به انجام آن می پردازد، بیش از حد روی آن تمرکز کرده که همین موجب می شود تا زمان و اطرافیان را نادیده بگیرد و در نهایت باعث ایجاد اختلاف در روابطشان شود.
آنها همچنین مشکلاتی در نظم دهی به وسایل خود دارند و نمی توانند بدرستی کارهایشان را اولویت بندی کنند. مشکلات نظم دهی تنها به وسائل و کارهایشان محدود نمی شود بلکه آنها در زمانبندی و استفاده از زمان خود بصورت موثر مشکل دارند. آنها ممکن است کارهای مهم را به تعویق بیاندازند، برخی از اعمالی که برای آنها خسته کننده هستند را انجام ندهند و کارهای مهم را در آخرین لحظات شروع کنند. بنابرین تمرکز بر روی آینده و گذشته برای آنها سخت می شود و زمان حالا برای آنها در اولویت است.
فراموشی از دیگر مشکلات بیماران مبتلا به این اختلال است، آنها ممکن است چیزهای مهمی را فراموش کنند که منجر به اختلالاتی در درس، شغل و روابط آنها می شود. عموما این فراموشی با تنبلی یا کم هوشی اشتباه گرفته می شود. برای فردی که به بیش فعالی بزرگسالی مبتلا است، وارد شدن به اتاق و سپس فراموش کردن دلیل وارد شدن او به اتاق یک اتفاق تکراری و آشناست.
دیگر علائم این اختلال شامل بی قراری و ناآرامی، مشکلات احساسی و نواسانات خلقی، دید ضعیف از خود و کمبود اعتماد به نفس، کمبود انگیزه برای انجام کارها، خستگی ناپذیری و اضطراب مزمن، خستگی مزمن(که عموما بدلیل بی قراری یا خستگی ذهنی ایجاد می شود)، مشکلات سلامت مانند فراموشی دارویی مهم یا کمبود بهداشت فردی و همینطور اضطراب و استرس که موجب بیماری های خطرناک تری می شوند، مشکلاتی در روابط اجتماعی و بین فردی بیمار و همچنین استفاده مداوم از الکل یا مواد مخدر می شود.
چالش‌هایی که بزرگسالان بیش فعال با آنها مواجه می‌شوند
اگر دچار این اختلال باشید احتمالا با این مشکلات دست‌وپنجه نرم کرده‌اید:
- اضطراب؛
- خستگی مزمن؛
- تأخیر و فراموشی مزمن؛
- افسردگی؛
- مشکل در تمرکزکردن هنگام مطالعه؛
- مشکل در کنترل خشم؛
- مشکلاتی در محل کار؛
- تکانشگری؛
- تحمل پایین در برابر ناامیدی‌ها؛
- اعتمادبه‌نفس کم؛
- نوسانات خلقی؛
- مهارت‌های ضعیف در سازمان‌دهی؛
- به تعویق‌انداختن کارها (فردافکنی یا تعلل)؛
- مشکلاتی در برقراری ارتباط؛
- اعتیاد و مصرف مواد؛
- بی‌انگیزگی.
این چالش‌ها ممکن است مشکلات زیادی برای زندگی شما ایجاد کنند یا حتی ممکن است زیاد شما را به دردسر نیندازند. ممکن است دائما با این مشکلات روبه‌رو شوید یا بسته به شرایط، برخی از آنها را تجربه کنید.
هیچ دو بزرگسالی که دچار این اختلال هستند، علائم و چالش‌های مشابهی ندارند. شما ممکن است در موضوع مورد علاقه‌تان بتوانید تمرکز کنید یا برای برخی کارهای خاص و مورد علاقه، انگیزه و اشتیاق داشته باشید. تعداد کمی از افراد هستند که تحت هر شرایطی دچار مشکل تمرکز می‌شوند. برخی از افراد به‌دنبال انگیزه و عامل تحریک می‌گردند، ولی بعضی از افراد از آن نیز اجتناب می‌کنند. بعضی از مبتلایان به این اختلال ممکن است منزوی و جامعه‌گریز و ضداجتماعی باشند، درحالی‌که برخی دیگر بسیار اجتماعی هستند و روابط متعددی دارند.
افراد مبتلا به این اختلال معمولا در محیط کاری با مشکلات زیر روبه‌رو می‌شوند:
- زیاد شغل خود را تغییر می‌دهند و عملکرد ضعیفی در محیط کار دارند.
- از شغل خود غالبا راضی نیستند و به موفقیت‌های کمتری در این زمینه می‌رسند.
مشکلاتی در زندگی
مبتلایان به بیش فعالی بیش از دیگران با مشکلات احتمالی زیر روبه‌رو می‌شوند:
- بیشتر تصادف می‌کنند.
- سیگار می‌کشند.
- الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کنند.
- پول کمتری دارند.
- با مشکلات روانی نظیر افسردگی و اضطراب دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
مشکلاتی در برقراری ارتباط
مبتلایان به بیش فعالی برزگسالان بیش از دیگران درمعرض این مشکلات قرار دارند:
- مشکلات زناشویی بیشتری دارند.
- روابطشان با مشکل مواجه می‌شود و جدا می‌شوند.
- ازدواج‌های متعددی دارند.
داروهای درمان بیش فعالی بزرگسالان
داروهای محرک
معمولا برای بزرگسالانی که به اختلال بیش فعالی مبتلا هستند، داروهای محرک تجویز می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که دوسوم از بزرگسالانی که اختلال بیش فعالی دارند، با کمک داروهای محرک، بهبودی قابل توجهی در علائم خود پیدا می‌کنند.
نمونه‌هایی از داروهای محرک عبارت است از:
- دکس متیل فنیدات (Dexmethylphenidate)؛
- دگزامفتامین (Dextroamphetamine) و آمفتامین؛
- دکسترو آمفتامین (Dextroamphetamine)؛
- لیز دگزامفتامین (Lisdexamfetamine)؛
- متیل فنیدات (Methylphenidate).
البته این داروهای محرک همیشه ایده‌آل نیستند. چرا؟
چون این داروها ممکن است ویژگی‌های زیر را داشته باشند:
- اعتیادآوربودن: محرک‌ها جزء مواد دارویی کنترل‌شده هستند؛ به این معنا که ممکن است مورد سوء استفاده قرار بگیرند. بعضی از مبتلایان به بیش فعالی، مشکلاتی با سوء مصرف دارو پیدا می‌کنند یا ممکن است در گذشته چنین مشکلی داشته باشند.
- فراموش‌کردن مصرف: انواع داروهای محرک با تأثیر کوتاه‌مدت اگر جایگزین داروهای قوی‌تر و بلندمدت شوند، خیلی زود اثر خود را از دست می‌دهند و از آنجایی که بعضی از مبتلایان به بیش فعالی دچار فراموشی می‌شوند، ممکن است مصرف چندباره‌ی آنها را در طول روز فراموش کنند.
- سخت‌بودن زمانبندی قرص‌ها: اگر مبتلایان تصمیم بگیرند که شب‌ها مصرف قرص را قطع کنند، ممکن است نتوانند در انجام کارهای منزل برای مثال پرداخت قبض‌ها یا کمک به بچه‌ها برای انجام تکالیف یا رانندگی، تمرکز کنند. هر چقدر دیرتر این دارو را مصرف کنند، برای مصرف الکل وسوسه می‌شوند تا به آرامش برسند.
داروهای غیرمحرک
پزشکان ممکن است داروهای غیرمحرک نیز برای بیش فعالی تجویز کنند. ممکن است این داروها به تنهایی یا همراه با داروهای محرک، تجویز شوند. این داروها عبارت است از:
- اتوموکستین (Atomoxetine)؛
- گوانفاسین (Guanfacine)؛
- کلونیدین (Clonidine).
جلسات درمانی و درمان‌های رفتاری
برنامه‌های درمانی شما ممکن است به غیر از دارو شامل موارد زیر باشد:
- درمان‌های شناختی و رفتاری که به بهبود اعتمادبه‌نفس کمک می‌کند.
- آموزش‌های ریلکسیشن و مدیریت استرس که باعث کمترشدن اضطراب و استرس می‌شود.
- مربی‌گری زندگی که به شما کمک می‌کند برای خودتان اهدافی در نظر بگیرید. به‌علاوه، روش‌های جدیدی برای منظم‌ماندن و انجام کارها در منزل و سر کار یاد می‌گیرید.
- مربی‌گری شغل که این مورد شما را در مسائل کاری و در محل کار حمایت می‌کند. در نتیجه می‌توانید روابط کاری بهتری برقرار کنید و عملکردتان در محل کار بهبود می‌یابد.
- آموزش و درمان خانوادگی این مورد به شما و نزدیکان‌تان اطلاعات کاملی در مورد این اختلال می‌دهد تا درک بهتری در مورد بیش فعالی داشته باشید. طی این آموزش‌ها یاد می‌گیرید که بیش فعالی چقدر می‌تواند در زندگی روزمره‌ی شما تأثیرگذار باشد
