عقب ماندگی

نشانه‌های اصلی عقب ماندگی ذهنی در کودکان چیست؟

عقب ماندگی ذهنی با هوش کمتر از متوسط یا ناتوانایی ذهنی و نبود مهارت لازم برای زندگی روزمره مشخص می‌شود؛ افراد دارای معلولیت فکری می‌توانند مهارت های جدید را یاد بگیرند، اما روند این یادگیری کند است. درجات مختلفی از ناتوانی ذهنی، از خفیف تا عمیق وجود دارد و بسته به علت عقب ماندگی و شدت آن کودک در زندگی دچار مشکل می‌شود.

کسی که ناتوانی ذهنی دارد، در دو زمینه عملکرد فکری و رفتارهای سازگارانه محدودیت دارد. عملکرد فکر به توانایی فرد در یادگیری، استدلال، تصمیم گیری و حل مشکلات اشاره دارد و رفتارهای سازگارانه مهارت هایی هستند که برای زندگی روزمره لازم است، مانند اینکه می توان به طور مؤثر ارتباط برقرار کرد، با دیگران تعامل داشت و از خود مراقبت کرد.

ضریب هوشی با آزمایش اندازه گیری می‌شود. ضریب هوشی متوسط ۱۰۰ است و بیشتر افراد بین ۸۵ تا ۱۱۵ نمره دارند. فرد اگر دارای ضریب هوشی کمتر از ۷۰ تا ۷۵ باشد، معلول ذهنی محسوب می‌شود.

بسیاری از علائم مختلف ناتوانی ذهنی در کودکان وجود دارد. علائم ممکن است در دوران شیرخوارگی ظاهر شود و یا ممکن است تا سن مدرسه قابل توجه نباشد. این موارد اغلب بستگی به شدت ناتوانی دارد. برخی از شایع ترین علائم ناتوانی ذهنی عبارتند از دیر نشستن، خزیدن یا راه رفتن، دیر صحبت کردن یا صحبت کردن با مشکل، عدم توانایی در ارتباط، مشکل در به خاطر سپردن موضوعات، مشکلات رفتاری و ناتوانی در حل مسئله یا تفکر منطقی.

در کودکان دارای ناتوانی شدید یا عمیق، ممکن است سایر مشکلات سلامتی نیز وجود داشته باشد. این مشکلات ممکن است شامل تشنج، اختلالات خلقی (اضطراب، اوتیسم و …)، اختلال در مهارت های حرکتی، مشکلات بینایی یا مشکلات شنوایی باشد.

برخی از دلایل ابتلا به این بیماری عبارتند از؛ ژنتیک که بیش از ۳۰ درصد عقب ماندگی های ذهنی مربوط به ژنتیک است. این کودکان احتمالاً از مشکلاتی نظیر سندرم داون و سندرم شکننده X رنج می برند.

آسیب سخت سر نیز می تواند باعث التهاب مغز شود و این می تواند مشکل ذهنی کودک را تغییر دهد و منجر به مشکلات مربوط به حافظه، توجه و استدلال شود. مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر می توانند به شدت بر رشد مغز جنین تاثیر بگذارد و یا کودکانی که از سرخک رنج می برند، می توانند آنسفالیت را گسترش دهند که باعث عقب ماندگی ذهنی می شود.

کودکانی که از بیماری های مادرزادی رنج می برند نیز در معرض خطر توسعه ضعیف مغز قرار دارند. قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند عناصری از قبیل جیوه، سرب و کادمیم با کاهش رشد عقلانی مرتبط هستند.