علل براشفتگی و به همریختگی
بر خلاف همسالان غیر اتیستیک تعداد کمی از کودکان دارای اتیسم برای جلب توجه بیشتر یا به دست اوردن چیزی یا خواسته ای (مانند اسباب بازی جدید ،خوراکی مورد علاقه و…) درگیر با براشفتگی می گردند. در بیشتر موارد کودکان دارای اتیسم بدون دلیلی مشخص برای ما دچار این وضعیت می شوند و اراده ای در بروز ان ندارند. و خیلی سریع و راحت به محرکات حسی یا هیجانی یا عاطفی به این شکل واکنش نشان می دهند.واقعیت این است که کودکان دارای اتیسم به طور کلی ممکن است کنترل عواطف خود را کمتراز همسالان خود داشته باشند در نتیجه انفجار های عاطفی که ما انها را بهم ریختگی یا براشفتگی می شناسم بسیار شایع تر است.
برخی از رفتار هایی که کودک دارای اتیسم در زمان براشفتگی از خود نشان می دهد
- جیغ زدن یا سایر سروصدا ها
- فرار کردن
- تحریک شدید شخصی (تکان خوردن های شدید و سریع ،راه رفتن سریع،صحبت های با خود با خشم و…)
- خود پرخاشگری مانند گاز گرفتن خود، سیلی زدن به خود ،کوبیدن به سر یا کوبیدن سر به جایی و…
- پرخاشگری به دیگران که اصولا نادر هست.
- ممانعت حسی (پوشاندن گوشها پوشاندن چشمها یا عقب نشینی کردن)
- رفتار جستجوی حسی(زدن خود به مبلمان و یا فشار دادن خود به مبلها یا قرار دادن خود در فضاهای کوچک برای تحت فشار قرار گرفتن)
- امتناع از تعامل.
- انجام رفتار های تکراری بارها و بارها و بارها همراه با داد یا جیغ و یا همراه با خود پرخاشگری
شیوه ها و راههای ارام کردن براشفتگی و بهمریختگی کودک دارای اتیسم
بهترین راه برای ارام کردن یک فرد داری اتیسم چه بزرگسال و چه کودک این است که در ابتدا خود شما ارام باشید. اگر شما ارام باشید می توانید به کودکتان یاد دهید که چگونه احساسات و هیجانات خود را کنترل کند اما برخی از تکنیک ها به شرح زیر است:
روش نخست:جلوگیری و ممانعت از عامل فروپاشیدگی و بهم ریختگی.
بفهمید که چه چیزی باعث می شود این بحران برای کودکتان به وجود اید. یافتن علت به شما کمک می کند که تا کودکتان را از عامل بهمریختگی دور کنید. این امری حیاتی برای امر ارام سازی کودکتان است. برای این کار کودکتان را مشاهده کنید و میتوانید از فرمهای abc نیز برای انها استفاده کنید.برای نمونه یکی از مراجعین همیشه عنوان می کرد که کودکش در عصر ها دچار به هم ریختگی عجیبی می گردد که نمی تواند علت آن را متوجه شود.با همفکری با مادر و پس از مشاهدات و بررسی های مادر به این نتیجه رسیدیم که کودک که اکنون 5 ساله است دارای الرژی غذایی خفیف به پروتئین گاوی است و به دلیل استفاده از شیر های بسته بندی هر روز بعد از ساعت 4 کودک از ساعت 5 به بعد دچار درد شدید در ناحیه شکم می شد.به این مادر پیشنهاد شد این نوشیدنی عصرانه را به اب میوه تغییر دهد که در این مورد موفق نبود ولی مادر موفق شد از شیر خشک های مخصوص کودکان دارای الرژی به پروتئین گاوی برای کودک خود استفاده کند و البته برای این کار مجبور بود کمی طعم دهنده های میوه ای و عسل نیز به این شیر اضافه کند. مادر در طول یک ماه موفق شد بر این شرایط فائق شود کودک هم دیگر ان بهم ریختگی های عصرانه خود را نداشت.
برای روبه رو شدن با این شرایط آگاهی از موارد زیر را پیشنهاد می کنم:
- یک دفترچه یادداشت داشته باشید تا بتوانید عوامل محرک را در ان ثبت کنید. با این کار می توانید فراوانی موارد نگران کننده را ثبت کنید.
- از دلایل اصلی به هم ریختگی و فروپاشیدگی کودک اتیسم سرخوردگی،تغییر در روال ها یا روتین ها،مشکلات عاطفی و هیجانی و ارتباطی است.پس از اینم موارد در کودکان خود اگاه باشید.برای نمونه در زمان بلوغ پسران دارای اتیسم از علائم بلوغ جنسی انها اطلاع داشته باشید و علائم این شرایط را در انها بررسی کنید.
- به یاد داشته باشید که بهم ریختگی و فروپاشیدگی با عصبانیت و خشم متفاوت است. احساس خشم عمدتا در اثر یک بازی قدرت ایجاد می گردد و پس از این فرایند متوقف می گردد اما فروپاشیدگی زمانی رخ می دهد که فرد اتیستیک چنان استرسی داشته باشد که نتواند خود را کنترل کند و تا زمانی که این حالت برانگیختگی پا برجا باشد فرد کنترلی بر خود ندارد.
- به روال ها پایبند باشید.
- از برنامه های مصور استفاده کنید. این برنامه ها به کودک کمک می کند برنامه روزانه خود را به صورت بصری بداند و پیش بینی کند که بعد از خوردن ناهار می تواند بازی کند یا بخوابد ویا……
- اگر می دانید که در برنامه روزانه قصد تغییر دارید حتما به شرایط کودک خود توجه کنید. برای پذیرش کودکتان زمان بگذارید. با او حرف بزنید و این تغییرات را با حوصله برای او توضیح دهید.حتی می توانید این تغییرات را برای او قابل پیش بینی کنید.
- اگر می خواهید محیط جدیدی به کودکتان معرفی کنید این کار را با کمترین محرک انجام دهید.برای نمونه این کار را زمانی انجام دهید که کمترین سر وصدا وجود داشته باشد. اگر قرار است او را برای اولین بار به یک ارایشگاه ببرید.تصاویر ارایشگاه ها را در اینترنت به او نشان دهید. وسایل را به او نشان دهید و انها را توصیف کنید. با فرد ارایشگر صحبت کنید زمانی که محل خلوت هست را انتخاب کنید. اگر حس می کنید به وسایل برقی و صدای انها حساس است درخواست کنید از وسایل غیر برقی استفاده کند و…….با این تمهیدات می توانید شرایط را ارامتر و قابل پیش بینی تر کنید.
- ارتباط با کودک خود را به وضوح برقرار کنید.
- از فریاد زدن بر روی کودک خود خود داری کنید چراکه این وضعیت باعث وخیم تر شدن اوضاع و ارتباط شما با کودکتان خواهد شد.
- اگر ارتباط کلامی برای کودک شما دشوار است سعی کنید از طریق تصاویر این کار را انجام دهید.برای نمونه ما میتوانیم با نشان دادن یک تصویر مانند تصویر توپ cp به کودک به او راهنمایی کنیم که میتواند سریعا از این توپ استفاده کند.از این رو زمانی که این کودک 7 ساله دارای اتیسم دچار برانگیختگی شدید می گشت با ارائه یک توپ cp که در اختیار کودک قرار داده می شد و کودک با نشستن و بالا و پایین شدن بر روی ان ارامتر می شد.
- به یاد داشته باشید که ارتباط با کودک دو سویه هست و شما هم باید شنونده خوبی باشید اگر کودکتان در حال صحبت کردن است و به او گوش نمی دهید و یا اینکه صحبت او را قطع می کنید به او پیامهای خوبی را ارسال نکرده اید و باید منتظر به ریختگی در او باشید هرچند که این رفتار ها در همه انسانها باعث بهم ریختگی می شود.
- اگر علت بهم ریختگی عاطفی و یا هیجانی است سعی کنید حواس او را در زمان بهم ریختگی پرت کنید.این انحراف توجه می تواند او را ارام کند. برای نمونه سعی کنید با یک اسباب بازی به سراغ او بروید مثلا خرس اسباب بازی. و یا یک اهنگ که دوست دارد را برای او بگذارید یا کیلیپی که مورد علاقه است برایش بگذارید در کل هر چیزی که مورد علاقه او است را درگیر کنید. در حدود 15 سال پیش با کودکی ناشنوا و دارای اتیسم کار می نمودم که به هم ریختگی فراوانی داشت و جیغ های وحشتناکی می کشید و ادامه اموزش را مختل می کرد. در ابتدا با اسباب بازی ها به او نزدیک می شدم که همه را پرتاب می کرد هم به سمت من و هم به اطراف. چون اشیا سنگین بودند این اشیا فاصله دوری پرتاب می شدند و دوباره اوردن انها برای دو ساعت اموزشی که من داشتم بسیار وقت گیر بود تصمیم گرفتم از عروسک های پشمالو استفاده کنم که متاسفانه کمی جواب گرفتم. در نهایت از چند پر پرنده که به ته ان یک دستمال کاغذی بسته بودم استفاده می کردم. این وسیله به دلیل سبک بودن فاصله زیادی پرتاب نمی شد و حرکتی که داشت برای او جالب بود. در ضمن با این وسیله می توانستم او را غلغلک دهم و زمان بهم ریختگی ها را کاهش دهم.پس شما هم به دنبال وسایلی اینچنینی بگردید و ان را استفاده کنید. مادر این کودک ناشنوا به من می گفت همیشه در کیف خود یکی از این پرها و دستمال کاغذی ها را دارد و در زمان به هم ریختگی از ان استفاده می کند.به یاد داشته باشید برخی مواقع این به همریختگی ها انقدر شدید هستند که شما لازم هست به هر صورتی که ممکن است این رفتار را کاهش دهید و ان را کنترل کنید. پس نگران این نباشید که شما با این کار کودکتان را وابسته می کنید به یک شی و یا اینکه او را شرطی می کنید. این اتفاقا خوب است.چند نمونه دیگر که والدین از انها استفاده می کردند این موارد بود،یک تکه نخ،یک لیوان استیل و یک قاشق مربا خوری برای ضربه زدن به ان،سوت و…خانواده های گرامی مورد اخر یعنی سوت بینهایت کمک کننده است چراکه این وسیله همراه با تخلیه انرژی هست ومیتواند هیجان کودک را کنترل کند.
- پس از اینکه کودکتان با این تکنیک ارام شد با او حرف بزنید و در صورت امکان علت تحریک را بپرسید و در این مورد از او بخواهید که با همدیگر علت بهم ریختگی را بر طرف کنید.
- در صورت بهم ریختگی تلاش کنید محیط کودکتان را تغییر دهید.برای نمونه ممکن است عاملی محیطی موجب این بهم ریختگی باشد مانند صدای بلند موسیقی که می توانید با کم کردن یا قطع کردن موسیقی محیط او را تغییر دهید.
- اگر کودکتان علائمی را نشان می دهد که نشانه بیش تحریکی با نور است مانند زمانی که کودکتان دائم چشمهای خود را می مالد و یا زمانی که چشمهای خود را کوچک می کند ویا دائما چیزی مانند لباس خود را بر روی سرش می کشد این فرضیه را نیز در ذهن داشته باید که نور چشمهای او را اذیت می کند و به جای اینکه او را مجبور به تحمل نور کنید او را به محیطی با نور کمتر ببرید و یا اینکه اگر از لامپ فلورسنت استفاده می کنید لامپ ها را تغییر دهید.
روش دوم:استفاده از فشار عمقی
- فشار عمیق وارد کنید.
کودکان دارای اتیسم غالبا دارای مشکلاتی در پردازش حسی هستند که می تواند برای این کودکان استرس زا باشد و فشار عمقی می تواند باعث ارامش عضلانی گردد.
- سعی کنید کودک خود را در پتو بپیچید.وزن این پتو ها می تواند حالت تسکین دهنده برای کودک دارای اتیسم داشته باشد.فقط مراقب باشید که صورت انها را نمی پوشانید.اطلاع از راهبردهای حسی برای کودک دارای اتیسم برای این موارد به شما کمک کننده است
- از ابزار های طراحی شده برای فشار عمقی نیز می توانید استفاده کنید. پتو های دارای وزن،جلیقه ها و لنت ها می تواند از این دست باشند.
- به کودک خود با ماساژ فشار عمقی دهید.
یک شیوه راحت برای ماساژ این است که کودک خود را در مقابل خود بایستانید و دستان خود را بر روی شانه های او قرار دهید و به شانه های او فشار ملایمی وارد کنید.یا اینکه دستان خود را به ارامی بر روی بازوها و یا دستان او حرکت دهید. برای این کار می توانید از پروتکل ویلبرگر استفاده کنید که در همین وب سایت وجود دارد.
- پرس بالش را امتحان کنید.ین شیوه به این شکل انجام می شود که کودک خود را روی یک سطح نرم بخوابانید و با یک بالش و یا کوسن بر بدن کودک خود فشار وارد نمایید.این فشار را می توانید از پشت بر روی کل تنه ،بازو ها و پاها به صورت اهسته وارد نمایید.برای اینکه صورت کودک بر روی زمین نباشد می توانید یک بالش نازک . یا یک پتو یا حوله تا شده را زیر قفسه سینه کودکتان قرار دهیدتا صورت از زمین فاصله بگیرد.
روش سوم:سیستم دهلیزی به تعادل و ادراک فضایی .
اگاهی از فضا و حرکت بدن در محیط اطراف کمک می کند.و این تمرینات دهلیزی به کودک کمک می کند تا کودک با استفاده از چرخش یا تکان خوردن یا تاب خوردن ارام گردد.
- حرکات تکراری باعث ارامش و تمرکز مجدد کودک بر روی جسم خود می گردد و به کودک ارامش می دهد. یکی از دلایل اصلی حرکات تکراری کودک دارای اتیسم نیز همین امر است که کودک دارای اتیسم با این حرکات ارامش را به خود بر می گرداند و یا خود را تنظیم مجدد می کند
- تاب خوردن به عقب و جلو.می توانید این کار را با تنظیم سرعت تاب خوردن کودکتان انجام دهید. اگر به نظر می رسد تاب خوردن شرایط را بدتر می کند این کار را متوقف کنید اما اصولا کودکان دارای اتیسم با تاب خوردن ارام می گردند .
- ایده خوبی است که یک تاب یا ننو در خانه خود داشته باشید تا بدون توجه به شرایط اب و هوایی این تکنیک را در منزل نیز انجام دهید
- کودک خود را روی صندلی بچرخانید. چرخیدن یک تحریک دهلیزی خوب برای ارمیدگی است. این فعالیت با منحرف کردن توجه از روی حس های بدنی و برانگیزاننده های حسی احتمالا می تواند باعث کاهش براشفتگی و به همریختگی در کودک دارای اتیسم گردد. برای این کار می توانید از صندلی های اداری نیز استفاده کنید. برخی از کودکان ترجیح می دهند چشمان خود را در زمان چرخیدن باز نگه دارند و برخی بسته که هیچ ممانعتی برای هیچ کدام نیست.
