اختلالات گفتاری کودکان

اختلالات گفتاری کودکان

۱. تاخیر در رشد گفتار و زبان /گفتار درمانی

تاخیر در رشد به این معنا است که یک کودک، نتوانسته مهارت های متناسب با سن خود را کسب نماید. در واقع مراحل مختلف رشد گفتار و زبان ممکن است به دلایل مختلفی با تاخیر مواجه شود. به عنوان مثال کودکی که در محیطی ساکت رشد می کند، از تحریکات کلامی لازم برای انجام الگوسازی و تقلید محروم خواهد بود. در این موارد ممکن است که رشد زبان در این کودک ها به تاخیر افتد. در این موارد، گفتار درمانی در منزل می تواند تا حد قابل توجهی موثر واقع گردد.

مثال دیگر در این زمینه، محیط های دوزبانه و هم چنین کودکان دچار عقب ماندگی ذهنی هستند. در این موارد نیز ممکن است که رشد گفتار و زبان تا حدودی با تاخیر مواجه شود. بررسی های ما نشان می دهد که بیماران مبتلا به تاخیر رشد گفتار و زبان، از لحاظ تعداد بیش ترین آمار را به خود اختصاص می دهند.

۲. زبان پریشی

زبان پریشی نیز یکی از مهم ترین اختلالات گفتاری است. در واقع هرگاه زبان تحت اثر ضایعات مغزی دستخوش تغییرات گردد، از مشکل حاصل تحت عنوان «زبان پریشی» یاد می گردد. ضایعه مغزی ممکن است قبل از تولد و یا حتی از بدو تولد ایجاد گردد. در این موارد اصطلاحا به آن زبان پریشی دوران رشد می گویند.

اما اگر این ضایعه مغزی پس از دوران زبان آموزی فرد ایجاد شود، به آن «زبان پریشی اکتسابی» می گویند. در بحث درمان زبان پریشی باید دقت شود که دو مورد ذکر شده کاملا با هم متفاوت بوده و روش های درمانی متفاوتی نیز دارند. چرا که در نوع اول برای درمان می بایست روش های برنامه ریزی شده زبان را به شخص آموزش داد. اما در نوع دوم باید به گونه ای «باز آموزش الگوهای زبانی» را برای شخص ایجاد نماییم.

در حقیقت زبان پریشی اختلالی است که انواع گوناگون داشته و می تواند از نوع درکی، بیانی و یا حتی مختلط باشد. در نوع زبان پریشی درکی یا حسی، بیمار علی رغم این که می تواند حرف های دیگران را بشنود اما قادر به فهم آن ها نیست. این سبب می شود که بیمار دستورات کلامی را به گونه ای غلط انجام دهد. متاسفانه در این حالت بیمار خود نمی داند که خطای گفتاری دارد و از این رو قادر به اصلاح آن نیست. در این حالت خطاهای زبانی متعدد و خالی از محتوا اتفاق می افتند. در این نوع زبان پریشی مراکز زبان در مغز دچار آسیب می شوند.

در مقابل در زبان پریشی بیانی، بیمار نمی تواند صداهای گفتاری را تولید کند. به همین دلیل وی حتی قادر به صحبت کردن نبوده و گاهی به کلی از آن ناامید شده است. با این حال شخص در این حالت می تواند تا حد زیادی گفتارهای دیگران را بفهمد و مشکل خود را نیز کاملا می شناسد. در این نوع زبان پریشی، مراکز بیانی و تولید زبان در مغز آسیب دیده اند. در این موارد بعضا فلج نیمه راست بدن نیز مشاهده می گردد.

در برخی موارد شدیدتر هم هم مراکز درکی و هم بیانی به صورت توامان دچار آسیب می شوند که به آن زبان پریشی مختلط می گویند. در مورد زبان پریشی نیز گفتار درمانی در منزل می تواند تا حد زیادی به بهبود مشکل کمک شایانی نماید.

۳. گرفتگی صدا

طیف وسیعی از مراجعین گفتار درمانی ما، کسانی هستد که به دلایلی صدای آن ها دستخوش تغییر شده است. برخی از این بیماران، کسانی هستند که به سبب استفاده نادرست و فشار بر تارهای صوتی و حرف زدن زیاد، تارهای صوتی آن ها ضخیم شده است. در برخی موارد نیز روی تارهای صوتی زگیل تشکیل می شود و این سبب گرفتی صدا خواهد شد.

در مقابل این ها، افرادی که صدای زیر دارند نیز از جمله مراجعان گفتار درمانی ما هستند. از جمله این افراد، آقایانی هستند که صدای زنانه و زیر دارند و معمولا در کوتاه مدت بهبود می یابند.

۴. لکنت زبان

یکی از مهم ترین و شایع ترین اختلالات گفتاری، لکنت زبان است. لکنت زبان عبارت است از هر گونه تکرار، کشش، مکث و گیر در جریان گفتاری شخص. لکنت زبان سبب می شود که گفتار از دید شنونده به صورتی کاملا غیر طبیعی جلوه نماید. لکنت زبان نیز روش های درمانی خاص خود را دارد و با تمرین های ویژه قابل حل است. در مورد لکنت زبان نیز گفتار درمانی در منزل کارایی و نتیجه ای فوق العاده خواهد داشت.

۵. کودکان مبتلا به فلج مغزی

از جمله مراجعین ما، کودکانی هستند که پیش از رسیدن به سن ۳ سالگی، دچار ضایعه مغزی شده اند. در حقیقت فلج به صورت مختلفی می تواند در بدن کودک ایجاد شود. این مشکل معمولا با فلج اندام های گفتاری همراه بوده و علائمی از جمله آبریزش دهان، صدای بم و حجم تنفسی کم از سایر موارد همراه این اختلال است.

۶. کودکان مبتلا به شکاف کام و لب

شکاف کاف و لب از دیگر موارد شایع می باشد. علت این مشکل این است که گاهی در دوران جنینی، جوانه هایی که به لب یا سقف دهان مربوط می شوند، نمی توانند از طرفین به هم برسند. نتیجه این امر این است که میان آن ها یک شکاف باقی مانده و برای کودک مشکل ایجاد می کنند. کودکانی که این مشکل را دارند، ابتدا عمل جراحی را انجام داده و پس از آن به گفتار درمانی مراجعه می نمایند.

۷. اختلالات تولیدی (تلفظ اشتباه انواع صداها)

گروهی از افرادی که برای گفتار درمانی مراجعه می نمایند، اشخاصی هستند که به اختلال بد تلفظ کردن صداها دچارند. در حقیقت این افراد صداهای گفتاری را به صورت نادرست و غلط تولید می کنند. علت این امر این است که عضله زبان این افراد دچار عدم هماهنگی می باشد. البته این امر می تواند علل دیگری از جمله کم شنوای و ضعف حس های دهانی نیز داشته باشد. معمولا گفتار این افراد نامفهوم بوده و ممکن است که یک صدا را به صورت اشتباه تلفظ کنند، صدایی را حذف کرده و یا صدایی اضافی تولید کنند.

مثال: گفتار درمانی حرف ر

به عنوان مثال یکی از شایع ترین تلفظ اشتباه های صدایی، تلفظ غلط حرف ر است. بهتر است که برای گفتار درمانی حرف ر مراجعه حضوری صورت پذیرد. اما در این بخش به صورت مثال روش درمان آن را شرح می دهیم.

یادتان نرود که بخش زیادی از گفتار درمانی تمرین است! شما تنها باید تمرین هایی را که به شما واگذار می شود مرتب انجام دهید. اصلاح تلفظ حرف ر معمولا کاری زمان بر بوده و با توجه به هر فرد نیز متفاوت است.

تمرین جارو کردن سقف دهان:

برای انجام این تمرین، می بایست نوک زبانتان را از پشت دندان های جلویی بالا به طرف عقب، روی سقف دهان خود بکشید. فک پایین می بایست بی حرکت بوده و تنها عضله زبان حرکت نماید.

با این تمرین سعی کنید که صدای ر را بسازید. با این حال یادتان نرود که این موارد بایستی حتما حضوری انجام شود تا  نحوه تلفظ شما در صورت مشکل به شما گوشزد شود. چرا که انجام خودسرانه تمرین ها باعث خواهد شد که تلفظی اشتباه دیگر را فراگرفته و به آن عادت کنید. به همین دلیل است که علم شدیدا به گفتار درمانی در منزل اعتقاد دارد.

۸. اختلال در خواندن

برخی دیگر از مراجعین گفتار درمانی، کودکانی هستند که در امر یادگیری و یا خواندن و نوشتن با مشکل مواجه هستند. با توجه به این که زیربنای این اختلال، تشخیص مشکلات شنیداری و ارتباط آن ها با صداها است، برای درمان این افراد از گفتار درمانی استفاده می گردد. هم چنین اگر شخص کودک باشد، گفتار درمانی در منزل برای او بی نظیر عمل خواهد نمود.