دستگاه آر تی ام اس (rTMS)
دستگاه آر تی ام اس (Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation) یا تحریک مغناطیسی مکرر از راه جمجمه، یک فناوری پیشرفته در زمینه علوم اعصاب و درمان بیماری های روانپزشکی است. این روش غیر تهاجمی از میدان های مغناطیسی برای تحریک نواحی خاصی از مغز استفاده می‌کند و به عنوان یک ابزار درمانی موثر برای برخی اختلالات روانی و عصبی شناخته شده است. در این مقاله به معرفی دستگاه آر تی ام اس (rTMS)، کاربردها، مزایا و چالش‌های آن خواهیم پرداخت.
آر تی ام اس (rTMS) چیست؟
آر تی ام اس (rTMS) روشی است که با استفاده از پالس‌های مغناطیسی قوی، فعالیت الکتریکی سلول‌های عصبی مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این پالس‌ها از طریق یک سیم‌پیچ مغناطیسی که بر روی سر بیمار قرار می‌گیرد، ایجاد میشوند و به نواحی مشخصی از مغز ارسال می‌گردند. برخلاف روش‌های تهاجمی مانند جراحی مغز، RTMS نیازی به برش یا بیهوشی ندارد و بدون درد انجام می‌شود.
تاریخچه دستگاه آر تی ام اس (rTMS)
دستگاه آر تی ام اس یا تحریک مغناطیسی مکرر از راه جمجمه، برای نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ توسط دانشمندی به نام آنتونی بارکر معرفی شد. او در سال ۱۹۸۵ در انگلستان، اولین استفاده عملی از تحریک مغناطیسی غیرتهاجمی برای بررسی عملکرد سیستم عصبی انسان را به نمایش گذاشت.
در دهه ۱۹۹۰، محققان به کاربردهای درمانی rTMS در روانپزشکی و علوم اعصاب علاقه‌مند شدند و تحقیقات گسترده‌ای برای استفاده از این فناوری در درمان اختلالات روانی مانند افسردگی مقاوم به درمان آغاز شد.
در سال ۲۰۰۸، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از آر تی ام اس را به طور رسمی برای درمان افسردگی تأیید کرد. از آن زمان، این فناوری به تدریج گسترش یافت و در درمان بیماریهایی مانند اضطراب، اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)، پارکینسون و سکته مغزی نیز مورد استفاده قرار گرفت.
با پیشرفت فناوری، دستگاه‌های rTMS مدرن‌تر، ایمن‌تر و موثرتر شدند و امروز این روش به یکی از ابزارهای اصلی در درمان غیرتهاجمی اختلالات عصبی و روانپزشکی تبدیل شده است.
از این دستگاه به صورت اختصاصی در کلینیک اعصاب و روان راه احیا موجود و در حال استفاده می باشد.
معرفی دستگاه آر تی ام اس Horizon یا Nrtms
دستگاه آر تی ام اس نقطه زن Horizon (Nrtms) یکی از جدیدترین دستگاه های آر تی ام اس در دنیا است. این دستگاه با استفاده از نویگیشن ارسال پالس ها به سمت مغز را به صورت نقطه ای انجام می دهد. برای این کار سه نقطه از مراکز رو توسط دوربین ها و هولدر های دستگاه انتخاب می کنیم و پس از سبز شدن و نمایش در دستگاه پالس ها ارسال شده این دستگاه یکی از بهترین و دقیقترین دستگاه های آر تی ام اس در دنیا می باشد.
بیماریهایی که بادستگاه آر تی ام اس درمان میشوند :
درمان میگرن
دستگاه آر تی ام اس یا “تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال” از پالس‌های مغناطیسی متمرکز برای تحریک قسمت‌هایی از مغز استفاده می‌کند که در بروز و تنظیم درد نقش دارند.
این تحریک مغناطیسی مغز سبب تغییرات مثبتی در فعالیت عصبی مرتبط با میگرن شده و می‌تواند:
- تعداد حملات میگرنی را کاهش دهد.
- شدت درد میگرن را کم کند.
- نیاز به مصرف داروهای ضد درد را کمتر کند.
درمان وسواس با دستگاه آر تی ام اس
اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) شرایطی ناتوان‌کننده است که زندگی مبتلایان را مختل می‌کند. افکار مزاحم وسواسی و رفتارهای اجباری، آرامش فرد را سلب کرده و با فعالیت‌های روزمره تداخل ایجاد می‌کنند. خوشبختانه، علم پزشکی روش‌های نوینی برای مقابله با وسواس ارائه می‌دهد که یکی از موثرترین آنها دستگاه آر تی ام اس (rTMS) است.
rTMS چگونه به درمان وسواس کمک می‌کند؟
rTMS یا تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال، از امواج مغناطیسی برای تحریک بخش‌های خاصی از مغز استفاده می‌کند. در وسواس، این تحریکات در ناحیه‌هایی متمرکز می‌شود که نقش مهمی در پردازش افکار و احساسات دارند. هدف از درمان rTMS کمک به بازگرداندن عملکرد طبیعی این بخش‌ها و کاهش شدت افکار وسواسی و رفتارهای اجباری است.
درمان افسردگی با آر تی ام اس
rTMS از انرژی مغناطیسی برای تحریک نواحی خاصی از مغز که مسئولیت کنترل خلق و خو و احساسات را بر عهده دارند، استفاده می‌کند. این امواج مغناطیسی، با تاثیر بر سلول‌های عصبی، سعی در تنظیم و متعادل‌سازی فعالیت‌های مغز دارند. rTMS روشی غیرتهاجمی است؛ یعتی نیازی به بیهوشی یا بستری شدن ندارد.
درمان پارکینسون
بیماری پارکینسون (PD) اختلال پیش‌رونده‌ی سیستم عصبی است که با از دست دادن سلول‌های مسئول تولید دوپامین در مغز همراه است. این بیماری بر کنترل حرکت تاثیر مستقیم دارد و علائمی مانند لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکت و اختلال تعادل را سبب می‌شود. در کنار درمان‌های مرسوم از جمله داروها و جراحی تحریک عمقی مغز، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تکراری (rTMS) به عنوان روشی غیرتهاجمی و نوین در مدیریت علائم پارکینسون به‌کار می‌رود.
درمان حملات پانیک
حملات پانیک تجربیاتی ناگهانی و طاقت‌فرسا هستند، مملو از موجی از ترس، دلشوره و نشانه‌های بدنی آزاردهنده. این حملات نه تنها لحظات فرد را مختل می‌کنند، بلکه می‌توانند اثرات مخربی بر کیفیت زندگی و توانایی انجام امور روزمره داشته باشند. در کنار روش‌های رایجی همچون داروهای ضد اضطراب و روان‌درمانی، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تکراری (rTMS) خود را به عنوان گزینه‌ای امیدوارکننده برای مدیریت علائم اختلال پانیک مطرح کرده است.
مزایای بالقوه rTMS برای حملات پانیک
کاهش شدت و دفعات حملات: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد rTMS ممکن است هم به کاهش شدت حملات پانیک و همچنین کم‌کردن دفعات بروز آنها کمک کند.
بهبود کیفیت زندگی: کاهش حملات پانیک می‌تواند تاثیر مثبتی بر عملکرد شغلی، روابط اجتماعی و احساس کلی بهزیستی فرد داشته باشد.
عوارض جانبی محدود: rTMS عموماً روشی ایمن در نظر گرفته می‌شود. عوارض جانبی رایج شامل سردردهای خفیف یا ناراحتی در محل تحریک هستند که غالبا گذرا هستند.
درمان اختلال خواب
بسیاری تصور می‌کنند خواب صرفا برای رفع خستگی و استراحت جسمی است. در حالی که خواب خوب، بنیان سلامتی جسم و روان ما به حساب می‌آید. هنگامی که خواب با اختلالاتی همراه می‌شود، نه تنها خستگی و کسالت در طول روز را تجربه می‌کنیم، بلکه خطر ابتلا به بیماریهای مختلفی ازجمله افسردگی، اضطراب و مشکلات قلبی نیز افزایش می‌یابد. تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تکراری (rTMS) یکی از روش‌های درمانی غیرتهاجمی است که با هدف کمک به تنظیم چرخه خواب-بیداری در افراد مبتلا به اختلالات خوابمورد استفاده قرار می‌گیرد.
rTMS و تاثیر آن بر الگوی خواب
این روش از امواج مغناطیسی برای تحریک نواحی خاصی از مغز که مسئولیت کنترل چرخه‌ی خواب و بیداری را بر عهده دارند، استفاده می‌کند. هدف از این تحریک، بازگرداندن ریتم منظم به الگوی خواب فرد است. درمان با rTMS نیازی به بیهوشی و بستری شدن ندارد و به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.
اختلالات خواب قابل درمان با rTMS
بی خوابی: rTMS ممکن است به بهبود کیفیت خواب و کاهش مدت زمان به خواب رفتن در مبتلایان به بی خوابی کمک کند.
سندرم پای بی‌قرار: این اختلال خواب با احساس ناراحتتی در پاها و تمایل شدید به حرکت دادن آنها، به‌خصوص در زمان خواب بروز می‌کند. rTMS به کاهش علائم این سندرم کمک می‌کند.
اختلالات خواب ناشی از سایر بیماری‌ها: عوارض ناشی از پارکینسون، سکته مغزی و آلزایمر می‌تواند سبب اختلالاتی در خواب شود. rTMS پتانسیل بهبود این اختلالات را نیز دارد.
درمان اعتیاد و ترک اعتیاد
اعتیاد، بیماریی مزمن و مخرب و ترک کردن آن، سفری طاقت فرسا با نبردهای درونی فراوان است. ترک اعتیاد نیازمند رویکردی چندجانبه است که علاوه بر درمان‌های رفتاری-شناختی و داروها، از روش‌های نوین نیز بتواند بهره‌مند شود. یکی از این روش‌ها، که توجه فراوانی را به خود جلب کرده است، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تکراری یا همان rTMS است.
rTMS چگونه می‌تواند به ترک اعتیاد کمک کند؟
تحقیقات نشان می‌دهند که نواحی خاصی در مغز، در ایجاد و تداوم چرخه‌ی اعتیاد نقش دارند. rTMS با ارسال پالس‌های مغناطیسی به این نواحی و تغییر فعالیت سلول‌های عصبی، سعی بر کاهش میل شدید به مصرف مواد (Craving) و بهبود کنترل تکانه‌ها دارد. این روش درمانی غیرتهاجمی است و نیازی به بیهوشی یا بستری شدن ندارد.
موارد بالقوه rTMS در درمان اعتیاد
کاهش ولع و میل مصرف مواد: rTMS می‌تواند سبب کاهش میل شدید یا همان “وسوسه” برای مصرف مواد مخدر یا الکل شود.
افزایش کنترل تکانه: کمک به فرد در کنترل رفتارهای تکانشی و تصمیم‌گیری‌های بهتر از نتایج بالقوه این روش است.
کاهش علائم ترک: شواهدی هرچند محدود وجود دارند که rTMS ممکن است علائم ترک اعتیاد همچون اضطراب و بی‌قراری را تسکین دهد.
یک دوره درمانی با دستگاه آر تی ام اس (rTMS) چه مدت طول می کشد؟
به طور دقیق و مشخص نمی توانیم برای هر فرد یک دوره ی مشخص را توصیه کنیم و باید پزشک نظر دقیق را اعلام کند. ولی به طور معمول یک دوره درمانی از طریق دستگاه ار تی ام اس RTMS به زمانی حدود ۶ هفته که کمتر از 40 روز است، نیاز دارد. هر جلسه درمان نیز حدود ۳۰ دقیقه طول می کشد. البته بسته به حالاتی که بیمار دارند امکان دارد در طول یک هفته سه تا پنج بار به دستگاه احتیاج داشته باشد. مجدداً می‌گویم که این موارد احتمالی و به طور روتینگ هستند اگر می خواهید به طور دقیق از روند درمانی خود مطلع شوید باید از پزشک سوال کنید تا او به طور واضح به شما توضیح دهد که وضعیت ناپایدار فعلی شما تا رسیدن به وضعیت مطلوب، نیاز به چند جلسه خواهد داشت.
انواع دستگاه های RTMS
دستگاه‌های ثابت
دستگاه‌های RTMS ثابت معمولاً در کلینیک‌ها و مراکز درمانی استفاده میشوند. این دستگاه‌ها به دلیل قدرت و دقت بالا برای جلسات درمانی حرفه‌ای طراحی شده‌اند و اغلب به امکانات پیشرفته‌تری مانند تنظیمات پیشرفته شدت میدان مغناطیسی و موقعیت‌دهی دقیق مجهز هستند.
دستگاه‌های قابل حمل
دستگاه‌های قابل حمل RTMS برای استفاده شخصی یا در محیط‌های کوچک‌تر طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها سبک‌تر و ارزان‌تر هستند، اما ممکن است قدرت و کارایی آنها نسبت به دستگاه‌های ثابت کمتر باشد. این دستگاه‌ها در حال حاضر بیشتر در فازهای تحقیقاتی و کاربردهای خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فرآیند درمان با RTMS
فرآیند درمان با RTMS شامل مراحل مختلفی است:
- ارزیابی اولیه: پزشک با بررسی سابقه پزشکی بیمار و انجام آزمایش‌های لازم، مناسب بودن این روش درمانی را ارزیابی می‌کند.
- تنظیمات دستگاه: بر اساس نیاز بیمار، شدت، فرکانس و موقعیت میدان مغناطیسی تنظیم می‌شود.
- شروع درمان: بیمار در طول جلسات درمانی، روی یک صندلی راحت قرار می‌گیرد و دستگاه روی ناحیه مورد نظر از سر قرار می‌گیرد.
مدت زمان و تعداد جلسات
مدت زمان هر جلسه درمان معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه است. بسته به شدت بیماری و پاسخ بیمار، تعداد جلسات می‌تواند از ۱۰ تا ۳۰ جلسه یا بیشتر متغیر باشد
31 پاسخ
بسیار ممنون و سپاسگذار از دکتر احیایی عزیز که من را با این نوع درمان به زندگی امیدوار کردن و زندگی برایم شیرین شد .
سپاس از شما که به ما اطمینان کردید و خوشحالیم از رضایت شما .
عوارض معمول و طبیعی بعد از جلسات درمان با rtms شامل چه مواردی است؟
در صورتی که بعد از جلسات درمان با تحریک مغناطیسی مغز، با علائمی نظیر اسپاسم و گرفتگی عضلانی، سرگیجه، التهاب پوستی یا سردرد مواجه شدید، نگران نشوید؛ این عوارض طبیعی است و بعد از مدت کوتاهی از بین می‌روند. البته اگر هر کدام از این علائم مدت زمان طولانی پایدار ماند یا موجب اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره شد، حتما به پزشک معالج اطلاع دهید.
آیا استفاده از دستگاه rtms درمان صد درصدی اعتیاد است؟
اگر انتظار دارید فقط با شرکت در جلسات درمان و تحریک مغز با آر تی ام اس، فرد بتواند اعتیاد خود را ترک کند، باید بگوییم این امر امکان‌پذیر نیست. زیرا با اینکه این شیوه تاثیر بسیار مثبتی بر روند درمان اعتیاد دارد، اما نمی‌تواند درمان قطعی و صد درصدی باشد.
سلام خسته نباشید
آیا سابقه تشنج مانعی برای درمان اختلالات روانی با تحریک مغناطیسی مغز است؟
با اینکه استفاده از دستگاه rtms برای درمان صرع مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما کسانی که سابقه تشنج داشته‌اند باید قبل از شروع درمان، پزشک را در جریان بگذارند.
آیا سرعت درمان اختلالات عصبی با دستگاه آر تی ام اس از درمان دارویی بیشتر است؟
بله. یکی از مزایای مهم استفاده از دستگاه rtms این است که نسبت به درمان دارویی اثربخشی سریع‌تری دارد. به طور مثال بیماری که مبتلا به افسردگی است، باید زمان طولانی دارو مصرف کند، تا علائم بیماری کاهش پیدا کند. اما طی چند هفته اول شروع درمان با دستگاه rtms اغلب بیماران با نشانه‌های بهبودی روبرو میشوند.
مزیت درمان افسردگی با دستگاه آر تی ام اس نسبت به درمان دارویی چیست؟
یکی از عوارض استفاده از دارو درمانی برای بیماران افسرده این است که به داروهای مورد استفاده وابسته میشوند. همچنین اغلب بیماران با دارو درمانی درگیر عوارضی نظیر افزایش وزن، خواب آلودگی، بی‌خوابی، خستگی، مشکلات جنسی و …. میشوند. مزیت استفاده از دستگاه آر تی ام اس برای درمان افسردگی این است که وابستگی بیمار به داروهای ضد افسردگی کاهش پیدا می‌کند یا اینکه به طور کامل حذف می‌شود.
شیوه اعمال تحریکات مغناطیسی با دستگاه rtms چگونه است؟
در جلسات درمانی استفاده از دستگاه rtms بیمار روی صندلی می‌نشیند و کویل دستگاه روی سر بیمار قرار می‌گیرد. محل قرار گرفتن کویل روی مغز، بستگی به نوع اختلال روانی دارد. متخصص مغز و اعصاب با توجه به وضعیت بیمار، تعداد جلسات را تعیین می‌کند.
آیا بیماران بعد از جلسات درمان اختلالات عصبی با دستگاه آر تی ام اس نیاز به ریکاوری یا سپری شدن دوران نقاهت دارند؟
بیمارانی که به توصیه پزشک از روش تحریک مغناطیسی مغز با rTMS استفاده می‌کنند، نیاز به طی کردن دوران نقاهت ندارند و می‌توانند فعالیت‌های روزمره را از سر بگیرند.
شیوه اعمال تحریکات مغناطیسی با دستگاه rtms چگونه است؟
در جلسات درمانی استفاده از دستگاه rtms بیمار روی صندلی می‌نشیند و کویل دستگاه روی سر بیمار قرار می‌گیرد. محل قرار گرفتن کویل روی مغز، بستگی به نوع اختلال روانی دارد. متخصص مغز و اعصاب با توجه به وضعیت بیمار، تعداد جلسات را تعیین می‌کند.
مزیت درمان افسردگی با دستگاه آر تی ام اس نسبت به درمان دارویی چیست؟
یکی از عوارض استفاده از دارو درمانی برای بیماران افسرده این است که به داروهای مورد استفاده وابسته میشوند. همچنین اغلب بیماران با دارو درمانی درگیر عوارضی نظیر افزایش وزن، خواب آلودگی، بی‌خوابی، خستگی، مشکلات جنسی و …. میشوند. مزیت استفاده از دستگاه آر تی ام اس برای درمان افسردگی این است که وابستگی بیمار به داروهای ضد افسردگی کاهش پیدا می‌کند یا اینکه به طور کامل حذف می‌شود.
آیا سرعت درمان اختلالات عصبی با دستگاه آر تی ام اس از درمان دارویی بیشتر است؟
بله. یکی از مزایای مهم استفاده از دستگاه rtms این است که نسبت به درمان دارویی اثربخشی سریع‌تری دارد. به طور مثال بیماری که مبتلا به افسردگی است، باید زمان طولانی دارو مصرف کند، تا علائم بیماری کاهش پیدا کند. اما طی چند هفته اول شروع درمان با دستگاه rtms اغلب بیماران با نشانه‌های بهبودی روبرو میشوند.
آیا سابقه تشنج مانعی برای درمان اختلالات روانی با تحریک مغناطیسی مغز است؟
با اینکه استفاده از دستگاه rtms برای درمان صرع مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما کسانی که سابقه تشنج داشته‌اند باید قبل از شروع درمان، پزشک را در جریان بگذارند.
سلام آقای دکتر استفاده از دستگاه تحریک مغناطیسی مغز یا rtms برای درمان اعتیاد هم موثر است؟
اعتیاد یا وابستگی به مواد مخدر و الکل، یکی از اهداف درمانی دستگاه آر تی ام اس است. در این شیوه بیمار در کلینیک حضور پیدا می‌کند و کادر درمان مجرب و پزشک متخصص مغز و اعصاب با استفاده از سیم پیچ الکترومغناطیس، قسمت‌های مختلف مغز را تحریک می‌کنند. البته برای افزایش اثربخشی این روش لازم است، همزمان از روش‌های سم زدایی از بدن هم استفاده شود.
دکتر جان آیا استفاده از دستگاه rtms درمان صد درصدی اعتیاد است؟
اگر انتظار دارید فقط با شرکت در جلسات درمان و تحریک مغز با آر تی ام اس، فرد بتواند اعتیاد خود را ترک کند، باید بگوییم این امر امکان‌پذیر نیست. زیرا با اینکه این شیوه تاثیر بسیار مثبتی بر روند درمان اعتیاد دارد، اما نمی‌تواند درمان قطعی و صد درصدی باشد.
سلام ببخشید عوارض معمول و طبیعی بعد از جلسات درمان با rtms شامل چه مواردی است؟
در صورتی که بعد از جلسات درمان با تحریک مغناطیسی مغز، با علائمی نظیر اسپاسم و گرفتگی عضلانی، سرگیجه، التهاب پوستی یا سردرد مواجه شدید، نگران نشوید؛ این عوارض طبیعی است و بعد از مدت کوتاهی از بین می‌روند. البته اگر هر کدام از این علائم مدت زمان طولانی پایدار ماند یا موجب اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره شد، حتما به پزشک معالج اطلاع دهید.
سلام وقتبخیر چندین ساله میگرن دارم و ارثی هست خاهرام دارن و تحت نظر دکتر هستم و دارو مصرف میکنم اما دیگه بدنم تقریبا مقاوم شده و اذیت میشم ایا این روش برای میگرن موثر است؟