گفتار درمانی
کاردرمانی و گفتار درمانی چگونه بر تکامل اعصاب اثر میگذارند؟
رشد و نمو مغز که غالبا بر اساس افزایش و کارآمدی ارتباط میان سلولهای عصبی مغز رقم می خورد، حاصل تعامل میان ژنها و محیط است.
تصور کنید کودکی در سنین ابتدایی از شنیدن محروم شود؛
.
این کودک ژنهای لازم برای پرورش ادراک شنیداری را دارد، ولی فاقد محیط مناسب برای نمو عصبی نواحی مغزی مربوطه است و بنابراین دچار مشکلات ادراک کلام و گفتاری خواهد شد.
کودکانی که دچار اختلال تکامل اعصاب می شوند، غالبا ژنهایی را به ارث برده اند که آنها را مستعد تاخیر و یا اختلال در مهارتهای عصبی گوناگون می کند. اگر هرچه سریعتر به مشکل واقف شویم، می توانیم از طریق بازخوردهای مناسب محیطی تا حد زیادی رفتار ژنها را تغییر بدهیم.
مثلا وقتی می فهمیم بخشی از مغز فعالیت مناسبی در قبال تحریکات محیطی نشان نمی دهد، بصورت جبرانی سعی در تقویت آن ناحیه از مغز می کنیم.
این امر از طریق دادن تکالیفی که مستلزم فعالیت بخشهای ویژه مغزی است حاصل می شود.
گفتار درمانی یا پاتولوژی گفتار و زبان یکی از شاخه های توانبخشی می باشد که به آسیب شناسی اختلالات مربوط به گفتار و زبان می پردازد. در واقع گفتار و زبان (در ادامه به تفاوت گفتار و زبان نیز پرداخته ایم) بخش بسیار مهمی از ارتباط برقرار کردن با دیگران است.
از دیگر رشته های توانبخشی میتوان به فیزیوتراپی، کاردرمانی، ارتوپدی فنی ، شنوایی شناسی و بینایی سنجی اشاره نمود. هدف کلیه افرادی که در حیطه توانبخشی فعالیت می کنند، استفاده از بالاترین توانایی ممکن از فرد توانخواه در جهت بهبود شرایط زندگی شخصی و اجتماعی فرد است. بنابراین گاهی هدف، درمان کامل فرد توانخواه نیست؛ بلکه تلاش برای استفاده از تمامی توانایی های فرد به بهترین شکل ممکن است.
گفتار درمانگر کیست؟
گفتاردرمانگر یا پاتولوژیست گفتار و زبان کسی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات مرتبط با گفتار و زبان و بلع می پردازد. در واقع گفتاردرمان، ارتباط درمانگر است. همانطور که گفته شد بخشی از ارتباط، صحبت کردن است. ما می توانیم با خواندن و نوشتن، زبان بدن، حالات چهره ای و حتی با تماس چشمی با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم.
پس فعالیت گفتاردرمانگر منحصر به “صحبت کردن” نیست چرا که برای خیلی از افراد پیش می آید که به دلیل آسیب های مغزی یا آسیب اندام های صورت (مثل قطع عضو یا فلجی عضله زبان) قادر به صحبت کردن نیستند ولی نباید این افراد را از ارتباط برقرار کردن محروم کرد.
در اینجا لزوم ارتباط برقرار کردن حتی با روش های جبرانی مشخص می شود. همچنین در برخی موارد که فرد در روش های ارتباطی دیگری به جز صحبت کردن مثل زبان بدن، تماس چشمی و… ضعیف است میتواند به گفتاردرمانگر مراجعه کند.
همینطور به دلیل آشنایی تخصصی با فیزیولوژی و آناتومی اندام های زبان ، دهان ، حلق ، حنجره و … در حیطه بلع نیز فعالیت می کند و به نوزادان یا بزرگسالانی که در بلعیدن و غذا خوردن مشکل دارند کمک می کند.
.
گفتار درمانگر با توجه به مشکل مراجعه کننده می تواند با متخصص مغز و اعصاب، متخصص اطفال، متخصص گوش و حلق و بینی، روانپزشک، روانشناس، شنوایی شناس، کاردرمانگر ذهنی و جسمی ، فیزیوتراپیست، معلم مدرسه (برای کودکانی که به مدرسه می روند)، و پرستار (درصورت حضور در بیمارستان) در ارتباط باشد و درمانی چندجانبه برای تاثیرپذیری هرچه بیشتر ارائه کند.
همچنین در بسیاری از موارد علاوه بر درمان مستقیم بیماری فرد، به اصلاح و بهبود محیط زندگی فرد می پردازد تا شرایط مساعدتری برای بهبود فرد به وجود بیاید. به طور مثال کودکی که دارای لکنت است با مشاوراتی که به مادر و معلم مدرسه ی او داده می شود می توان شرایط بهتری برای درمان سریعتر لکنت به وجود آورد.
تفاوت گفتار و زبان چیست؟
در واقع زمانی که ما صحبت میکنیم بخشی از فرایند صحبت کردن در مغز ما اتفاق می افتد (به طور مثال انتخاب کلمات، جمله بندی کردن و…) که این فرایند ذهنی، زبان است و بخشی هم توسط ریه، عضلات حنجره، لب، عضله زبان و… باعث تولید صدا و کلمات می شود که این بخش همان گفتار است.
می توان گفت گفتاردرمانگر به اختلالات زبانی که بخشی از فرایندهای مغزی است و اختلالات گفتاری که بخشی از عملکرد اندام های سر و صورت است، می پردازد. همچنین حیطه ی بسیار مهم دیگری که در آن فعالیت می کند “بلع” می باشد. در بخش زیر میتوانید حیطه های فعالیت گفتار درمانگر و اختلالاتی که به ارزیابی و درمان آنها می پردازد را مشاهده فرمایید:
