متادون و بوپرونورفین

متادون و بوپرونورفین دو داروی کلیدی در درمان اعتیاد به مواد افیونی هستند. این داروها با جایگزینی اثرات مخدرهای افیونی، علائم ترک را کاهش داده و به فرد کمک می‌کنند تا به تدریج از وابستگی به مواد افیونی رها شود.

متادون

تاریخچه: متادون اولین بار در سال 1937 به عنوان یک مسکن درد سنتز شد. در دهه 1960، پزشکان متوجه شدند که متادون می‌تواند در درمان اعتیاد به هروئین نیز مؤثر باشد.

نحوه عملکرد: متادون با اتصال به گیرنده‌های مخدر در مغز، اثرات مخدرهای افیونی را تقلید می‌کند. این امر باعث کاهش علائم ترک و میل به مصرف مواد افیونی می‌شود.

موارد استفاده: متادون برای درمان اعتیاد به هروئین و سایر مواد افیونی مانند مورفین و کدئین استفاده می‌شود. همچنین از متادون برای تسکین دردهای مزمن نیز استفاده می‌شود.

مزایای متادون

• کاهش علائم ترک
• کاهش میل به مصرف مواد افیونی
• بهبود کیفیت زندگی
• کاهش خطر مرگ و میر ناشی از مصرف مواد افیونی

عوارض جانبی متادون

• یبوست
• تهوع و استفراغ
• خواب آلودگی
• تعریق
• افزایش وزن

بوپرونورفین

تاریخچه: بوپرونورفین در سال 1966 سنتز شد و در سال 2002 برای درمان اعتیاد به مواد افیونی تأیید شد.

نحوه عملکرد: بوپرونورفین با اتصال به گیرنده‌های مخدر در مغز، اثرات مخدرهای افیونی را تقلید و مسدود می‌کند. این امر باعث کاهش علائم ترک و میل به مصرف مواد افیونی می‌شود.

موارد استفاده: بوپرونورفین برای درمان اعتیاد به هروئین و سایر مواد افیونی مانند مورفین و کدئین استفاده می‌شود.

مزایای بوپرونورفین

• احتمال کمتر سوء مصرف
• عوارض جانبی کمتر نسبت به متادون
• شروع اثر سریع‌تر

عوارض جانبی بوپرونورفین

• تهوع و استفراغ
• سردرد
• سرگیجه
• یبوست

مقایسه متادون و بوپرونورفین

انتخاب بین متادون و بوپرونورفین:

انتخاب بین متادون و بوپرونورفین به عوامل مختلفی از جمله سابقه مصرف مواد، شرایط جسمی و روحی بیمار و ترجیح بیمار بستگی دارد.

نکات مهم:

• متادون و بوپرونورفین باید تحت نظر پزشک تجویز و مصرف شوند.
• این داروها فقط در کنار سایر روش‌های درمانی مانند مشاوره و روان‌درمانی می‌توانند به طور کامل اعتیاد را درمان کنند.
• مصرف خودسرانه این داروها می‌تواند خطرناک باشد.

مثال:

فرض کنید فردی به هروئین اعتیاد دارد. او به دنبال درمان اعتیاد خود است و می‌خواهد بین متادون و بوپرونورفین یکی را انتخاب کند.

پزشک معالج با بررسی سابقه مصرف مواد، شرایط جسمی و روحی بیمار و ترجیح او، یکی از این دو دارو را برای او تجویز می‌کند.

موارد منع مصرف:

• بارداری: مصرف متادون و بوپرونورفین در دوران بارداری می‌تواند خطرناک باشد. این داروها می‌توانند باعث بروز نقص‌های مادرزادی و مشکلات تنفسی در نوزاد شوند.
• شیردهی: متادون و بوپرونورفین می‌توانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند.
• مشکلات تنفسی: مصرف متادون و بوپرونورفین می‌تواند باعث بروز مشکلات تنفسی مانند افسردگی تنفسی شود.
• بیماری کبدی: متادون و بوپرونورفین توسط کبد متابولیزه می‌شوند. مصرف این داروها در افراد مبتلا به بیماری کبدی می‌تواند خطرناک باشد.

عوارض جانبی:

• یبوست: یبوست یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی متادون و بوپرونورفین است. برای پیشگیری از یبوست، باید رژیم غذایی سرشار از فیبر داشته باشید و مایعات زیادی بنوشید.
• تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ از دیگر عوارض جانبی شایع متادون و بوپرونورفین است. این عوارض جانبی معمولاً با گذشت زمان برطرف می‌شوند.
• خواب آلودگی: متادون و بوپرونورفین می‌توانند باعث خواب آلودگی شوند. هنگام مصرف این داروها، از رانندگی و کار با ماشین‌آلات خودداری کنید.
• تعریق: تعریق یکی از عوارض جانبی شایع متادون است.
• افزایش وزن: متادون و بوپرونورفین می‌توانند باعث افزایش وزن شوند.

ملاحظات:

• مصرف متادون و بوپرونورفین باید تحت نظر پزشک انجام شود.
• این داروها فقط در کنار سایر روش‌های درمانی مانند مشاوره و روان‌درمانی می‌توانند به طور کامل اعتیاد را درمان کنند.
• مصرف خودسرانه این داروها می‌تواند خطرناک باشد.

برای درمان اعتیاد “متادون” بهتر است یا ” بوپرنورفین” ؟

با توجه به اینکه بر اساس آخرین مطالعات انجام شده در حوزه درمان اعتیاد، عوارض مصرف داروی بوپرنورفین به مراتب کمتر از متادون است؛ به گونه‌ای که متادون دارای عوارضی همچون خواب آلودگی، بی‌خوابی، یبوست، مشکلات جنسی، احساس نشئگی، احتمال اوردوز (مصرف بیش از اندازه) و… است، در جلسات کمیته درمان، کاهش آسیب و حمایت‌های اجتماعی و کارگروه‌های تخصصی این کمیته مقرر شد سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی صورت گیرد تا با شیبی ملایم درمان با داروی بوپرنورفین در سطح مراکز درمان اعتیاد کشور گسترش یافته و در عوض از تجویز و ارایه بدون اندیکاسیون داروی متادون کاسته شود.

از جمله راهکارهای پیشنهادی برای تحقق این موضوع، کاهش قیمت داروی بوپرنورفین یا بوپرنورفین/نالوکسان و تشویق جهت جایگزینی آن با متادون بود. در همین راستا مقرر شد در مراکز درمانی هر سال مصرف بوپرنورفین یا بوپرنورفین/نالوکسان به مقدار ۱۰ درصد افزایش و مصرف متادون ۱۰ درصد کاهش یابد. بدین منظور قرار شد سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی راهکارهای کاهش قیمت تمام شده داروی بوپرنورفین یا بوپرنورفین/نالوکسان را در اسرع وقت به ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کنند.

عوارض دارویی متادون و بوپرنورفین برابر و شبیه به یکدیگر است. مصرف هر دوی این داروها می‌تواند عوارض کبدی، گوارشی، کلیوی و مسمومیت ایجاد کنند البته میزان مسمومیت بوپرنورفین نسبت به متادون مقداری کمتر است چراکه متادون داروی خالص مخدر است اما بوپرنورفین هم خاصیت مخدر و هم خاصیت ضد مخدری دارد.

وی درباره قرص بوپرنورفین اینطور می‌دهد: ماده اولیه این قرص از تبائین به دست می‌آید. بورپرنورفین قرص مخدری زیر زبانی است که فرد دارای اعتیاد برای درمان باید آن را مصرف کند. قیمت آن نیز نسبت به متادون چند برابر بیشتر است که بالطبع قیمت آن در تعرفه‌های درمانی که از سوی وزارت بهداشت ابلاغ می‌شود بیشتر است.

بیشترین میزان مصرف‌ بوپرنورفین برای درمان اعتیاد به کشور فرانسه اختصاص دارد.

شاید بوپرنورفین برای برخی افراد قابلیت مصرفی بهتری داشته باشد اما در مجموع داروی متادون به ویژه برای مصرف‌کنندگان هروئین نسبت به سایر داروها برای درمان اعتیاد تاثیر بیشتری دارد، البته در شرایطی این امکان وجود دارد که داروی متادون را تبدیل به بوپرنورفین کرد؛ یعنی زمانی که شخص به دوز خاصی از داروی متادون برسد می‌تواند داروی او را از متادون به بوپرنورفین تغییر داد.

نتیجه‌گیری:

متادون و بوپرونورفین دو داروی کلیدی در درمان اعتیاد به مواد افیونی هستند. این داروها می‌توانند به افراد کمک کنند تا اعتیاد خود را به مواد افیونی ترک کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

نکات مهم:

• متادون و بوپرونورفین باید تحت نظر پزشک تجویز و مصرف شوند.
• این داروها فقط در کنار سایر روش‌های درمانی مانند مشاوره و روان‌درمانی می‌توانند به طور کامل اعتیاد را درمان کنند.
• مصرف خودسرانه این داروها می‌تواند خطرناک باشد.